01 - Από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897 στον Μακεδονικό αγώνα
Α' - κείμενο
Η ταπεινωτική ήττα στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897 σκόρπισε απογοήτευση και προβληματισμό στο ελληνικό βασίλειο και ιδιαίτερα στους κόλπους του στρατεύματος.
Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα όμως το ελληνικό κράτος άρχισε να αναδιοργανώνεται.
Μετέβαλε επίσης τη στάση του απέναντι στα εθνικά ζητήματα της Κρήτης και της Μακεδονίας, αναλαμβάνοντας πιο ενεργή δράση.
Κατά τα επόμενα έτη στην Κρήτη:
το 1905
- Στο χωριό Θέρισο ξεσπά ένοπλη εξέγερση.
- Επικεφαλής είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
- Κύριο αίτημα είναι η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
- Η εξέγερση τερματίζεται μετά από διαπραγματεύσεις.
το 1908
- Η Κρήτη επαναστατεί και κηρύσσει την ένωση με την Ελλάδα.
- Η ελληνική κυβέρνηση δεν αναγνωρίζει την ένωση, από φόβο μήπως επαναληφθούν τα γεγονότα του 1897.
- Αποτέλεσμα: προκαλείται λαϊκή δυσαρέσκεια.
Στη Μακεδονία η κατάσταση ήταν πιο δύσκολη.
- Από το 1878 με το Συνέδριο του Βερολίνου, η Μακεδονία παραμένει υπό τουρκική κυριαρχία.
- Εντείνεται η αναμέτρηση Ελλήνων και Βουλγάρων για τη διεκδίκηση της περιοχής .
- Δίνεται ένας σκληρός αγώνας ανάμεσα στις δύο χώρες, κυρίως για τα σχολεία και τις εκκλησίες.
- Οι Βούλγαροι αρχίζουν να στέλνουν αντάρτες (κομιτατζήδες) στη Μακεδονία.
- Πιέζουν και εξαναγκάζουν τους κατοίκους να δηλώνουν ότι είναι «εξαρχικοί» (ανήκουν δηλαδή στην ανεξάρτητη βουλγαρική εκκλησία).
Η Βουλγαρική δραστηριότητα οδήγησε την Ελλάδα σε ενεργητικότερη ανάμιξη στις μακεδονικές υποθέσεις.
- Φτάνουν στη Μακεδονία αξιωματικοί του ελληνικού στρατού, (Παύλος Μελάς, Κωνσταντίνος Μαζαράκης , Τέλλος Αγαπηνός (¶γρας), και οπλαρχηγοί από άλλες περιοχές.
- Σχηματίζουν αντάρτικες ομάδες , μαζί με ντόπιους Έλληνες.
Ένας απΆ αυτούς τους Έλληνες ήταν και ο Παύλος Μελάς, ανθυπολοχαγός του ελληνικού στρατού, νεότατος, 34 ετών, παντρεμένος, με δυο παιδιά, από πλούσια οικογένεια. Δεν άντεξε άλλο η συνείδησή του, πέταξε τη στολή του, γιατί αν τον έπιαναν οι Τούρκοι με στολή θα είχε μεγάλο πρόβλημα η ελληνική κυβέρνηση, με 35 παλικάρια, Μακεδόνες, Μανιάτες και Κρητικούς, πέρασε κρυφά τα ελληνικά σύνορα ―που τότε ήταν στη Θεσσαλία― και μπήκε στο έδαφος της βασανισμένης Μακεδονίας. ΑπΆ όπου περνούσε, σΆ όποιο ελληνικό χωριό βρισκόταν έδινε κουράγιο στους ντόπιους κατοίκους, αντιμετωπίζοντας με θάρρος και αυταπάρνηση τους Βούλγαρους επιδρομείς. Έπρεπε να κρύψει το πραγματικό του όνομα, για να μη καταλάβουν οι Τούρκοι ότι Έλληνες περνούν τα σύνορα και βοηθούν τους Μακεδόνες αδελφούς τους.
Οι Βούλγαροι πρώτη φορά συναντούσαν τόση αντίσταση από τους Έλληνες. Μην μπορώντας όμως να σκοτώσουν οι ίδιοι τον Παύλο Μελά, του έστησαν ενέδρα στο χωριό Στάτιστα κι εκεί ειδοποίησαν τον ισχυρό τουρκικό στρατό να τον πιάσει. Προδομένος από την βουλγάρικη συμμορία του Μήτρου Βλάχου περικυκλώθηκε από Τουρκικό απόσπασμα 150 ανδρών. Μετά από δίωρη λυσσαλέα μάχη διέταξε αιφνίδια έξοδο. Στην επιχείρηση αυτή τραυματίσθηκε θανάσιμα και πέθανε. Ήταν 13 Οκτωβρίου του 1904.
Τη δράση των αντάρτικων ομάδων συντόνιζαν:
- Έλληνες διπλωμάτες,
όπως Λάμπρος Κορομηλάς , πρόξενος στη Θεσσαλονίκη
και ο Ίων Δραγούμης, υποπρόξενος στο Μοναστήρι.
- και δυναμικοί ιεράρχες, όπως ο μητροπολίτης Καστοριάς, Γερμανός Καραβαγγέλης.
Λάμπρος Κορομηλάς
Ίων Δραγούμης
Ο Παύλος Μελάς σκοτώνεται από τους Τούρκους στο χωριό Στάτιστα (Μελάς) στις 13 Οκτωβρίου 1904.
- Οι Έλληνες συγκλονίζονται και κινητοποιούνται.
- Η ελληνική κυβέρνηση διεκδικεί δυναμικά τη Μακεδονία , εγκαταλείποντας τους δισταγμούς της.
- Η ελληνική αντεπίθεση ανακόπτει τη βουλγαρική διείσδυση στη Μακεδονία.
- 1908: Η ένοπλη φάση του Αγώνα διακόπτεται .
- Έλληνες και Βούλγαροι καταθέτουν τα όπλα, πιστεύοντας στις διακηρύξεις του κινήματος των Νεότουρκων για παραχώρηση δικαιωμάτων.
Για τα επόμενα τέσσερα χρόνια η ελληνική αντεπίθεση στη Μακεδονία ανέκοψε τη βουλγαρική διείσδυση. Η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα διακόπηκε το 1908. Τη χρονιά αυτή πολλοί φιλελεύθεροι Τούρκοι, που ονομάστηκαν Νεότουρκοι, επαναστάτησαν αντιδρώντας στην απολυταρχική διοίκηση του Σουλτάνου και στις συνεχείς επεμβάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Πεπεισμένοι από τις διακηρύξεις των Νεοτούρκων για παραχώρηση δικαιωμάτων, Έλληνες και Βούλγαροι αντάρτες κατέθεσαν τα όπλα. Ο αγώνας για τη διεκδίκηση της Μακεδονίας θα συνεχιζόταν κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους.
Β' - Βρίσκω την απάντηση στο πιο πάνω κείμενο.
Ερωτήσεις
1. Ποιες ήταν οι συνέπειες του ελληνοτουρκικού πολέμου του '97;
2. Ποια γεγονότα συνέβησαν στην Κρήτη;
3. Ποια κατάσταση επικρατεί στη Μακεδονία;
4. Πώς ενήργησαν Έλληνες αξιωματικοί μετά τα γεγονότα στη Μακεδονία;
5. Τι γνωρίζετε για τον Παύλο Μελά και τη δράση του;
6. Ποιοι συντόνιζαν τον μακεδονικό αγώνα;
7. Πώς σκοτώθηκε ο Παύλος Μελάς και πώς επηρέασε η θυσία του την Ελλάδα;
8. Τι γνωρίζετε για το κίνημα των Νεότουρκων;
